Διάλογος με έναν ανάρχα, μέρος 1ο

Ο διάλογος με έναν ανάρχα είναι ένας υπαρκτός διαδικτυακός και ανοιχτός διάλογος που έλαβε χώρα σχετικά πρόσφατα. Για το δίκαιον του πράγματος, οφείλω να αποσαφηνίσω ότι ο συνομιλητής μου δεν χαρακτήρισε τον εαυτό του ακριβώς αναρχικό, υιοθετώντας την αφηρημένη έννοια του 'αντιφασίστα' ή την αμφιλεγόμενη της 'ελεύθερης φωνής'. Αναρχικό και μάλιστα ανάρχα συγκεκριμένα επέλεξα να τον χαρακτηρίσω εγώ, επειδή αφενός οι απόψεις του είναι τυπικές του χώρου της ελλαδικής μεταπολιτευτικής ακροαριστεράς και αφετέρου, τόσο πολύ εκπεφρασμένες και προβεβλημένες, που πλέον οφείλουν να μας εξοικονομούν γράμματα.


1. Εθνοκεντρισμός ή αγριότητα

Ο διάλογος με τον ανάρχα μπήκε απευθείας στο ψητό κι έτσι δεν χάθηκε καθόλου χρόνος. Όταν κάποιος εθνοκεντρικός είπε

Πάνω από όλα η πατρίδα.

ο ανάρχας αντιπαρέθεσε το

Ούτε ξέρεις να ορίζεις την "πατρίδα" (...) Πάνω από όλα ο Άνθρωπος.

Πρόσεξα αμέσως την παλιά αριστερή τακτική της ιδιοποίησης της ανθρώπινης ιδιότητας, όχι βέβαια στην ολότητά της (οι ανάρχες δεν προσεταιρίζονται λ.χ. τις σφαγές των Κονκισταδόρων, οι οποίοι ήταν επίσης άνθρωποι) αλλά μόνο σε εκλεκτές εκδοχές της - κάτι που υποδηλούται από το κεφαλαίο άλφα.
Όταν η λέξη 'Άνθρωπος' προέρχεται από έναν αριστερό, αυτό συμβαίνει για δύο λόγους. Αφενός, το κεφαλαίο, για να καπαρώσει τον ρόλο του αντιπροσώπου όλων των ανθρώπινων προτερημάτων - τα ελαττώματα μπορούν να απομένουν για τους άλλους. Αφετέρου, ο ενικός, επειδή ο Stirner έχει αφήσει ανεξίτηλη τη σφραγίδα του σε μια ούτως ή άλλως ελιτίστικη και αριστοκρατική ιδεολογία και κοσμοθέαση, όσο κι αν είναι ο εγωισμός αντιεπικοινωνιακός ως παραδοχή για τον mainstream αναρχισμό. Απαντώ λοιπόν

Πάνω από τον Άνθρωπο, οι άνθρωποι.

γνωρίζοντας ότι δεν θα μπορέσει να απαντήσει δίχως τουλάχιστον να εκθέσει τον Στιρνερισμό του. Προσθέτω ότι

Πάνω από τα 'δικαιώματα του ανθρώπου', τα Δίκαια των Εθνών και των Πατρίδων.

συνδέοντας τον πληθυντικό του ανθρώπου με το Έθνος, εκ των οποίων αυτό προκύπτει. Ένας δεύτερος ανάρχας απαντά ότι

Αυτά τα δίκαια προκάλεσαν 2 παγκόσμιους πολέμους και 90 εκατ. νεκρούς. Αυτά τα εθνικά δίκαια είναι που πολεμούν μεταξύ τους από την απαρχή της ιστορίας.

στο οποίο ανταπαντώ ότι

Ο άνθρωπος ως μονάδα είναι υπεύθυνος για απείρως περισσότερα εγκλήματα μέσα στο ιστορικό συνεχές (...) όλα με γνώμονα το ατομικό συμφέρον και το ιδιωτικό του κέρδος.

στο οποίο επίσης δεν μπορεί να απαντήσει, δίχως να εκθέσει τους λόγους της διακρίσεως 'Ανθρώπου' από 'άνθρωπο'. Φαίνεται ότι κάτι τέτοιο τον ξεπερνά και ο δεύτερος ανάρχας δεν ξαναεμφανίζεται στη συζήτηση. Όμως ο πρώτος είναι τολμηρότερος και απαντά

Τα Δίκαια των Εθνών και των Πατρίδων έχουν συμφέροντα, έχουν σύνορα και πολλές φορές οδηγούν τους λαούς στη λοιμοκτονία και στους πολέμους με άπειρα θύματα. Από την άλλη ο Άνθρωπος (με Α κεφαλαίο) δε βάζει πάνω απ' όλα το προσωπικό του συμφέρον, δεν κυνηγάει το χρήμα και πολεμάει για ειρηνικές κοινωνίες χωρίς εκμετάλευση και αδικία.

το οποίο έχει ήδη απαντηθεί: συμφέροντα έχει πρώτος από όλους ο ιδιώτης άνθρωπος, σύνορα υπάρχουν πρώτα από όλα στον ζωτικό χώρο της κάθε ατομικότητας, εγκλήματα διαπράττονται πολύ πριν σχηματιστούν έθνη και κράτη, με θύματα απείρως περισσότερα από αυτά όλων των εθνικών πολέμων της ιστορίας και της προϊστορίας. Όμως, αφού οπωσδήποτε θα εξιδανικεύσουμε τον άνθρωπο, τουλάχιστον ας μην τον κρατήσουμε για τον εαυτό μας. Αποκτώ λοιπόν το δικαίωμα να απαντήσω

Όσο για τον Άνθρωπο με Α κεφαλαίο, σίγουρα δεν βάζει πάνω από όλα το ατομικό του συμφέρον αφού βάζει το συμφέρον του Έθνους του.

και για να προλάβω τον ανάρχα από το να εκτεθεί περισσότερο, αφού, θίγοντας τον ατομισμό (προσωπικό συμφέρον) έχει μόλις απορρίψει ένα μεγάλο μέρος της αναρχικής κοσμοθέασης, του επισημαίνω ότι μόνο τα Έθνη δημιουργούν Πολιτισμό, ενώ ο άνθρωπος ως μονάδα ανήκει στην εποχή των σπηλαίων και των τροφοσυλλεκτών. Έτσι, το δίλημμα που τίθεται στον ανάρχα διαμορφώνεται ως εξής

Με τον πολιτισμό των Ανθρώπων και των Εθνών ή με τις κραυγές των ζώων και των αγρίων;

2. Ένα ποντικοκούραδο για τη Marinaleda

Ανάμεσα στον πολιτισμό των εθνών και τις κραυγές των αγρίων, ο ανάρχας απαντά ότι δεν επιλέγει κανένα από τα δύο, επειδή

πολλές φορές ταυτίζονται μεταξύ τους

Εναλλακτικά, επιλέγει τις

εποικοδομητικές κοινωνίες που δεν κοιτάνε να χτίσουν πολιτισμούς στην πλάτη των φτωχών, αλλά μονιασμένα και ομαδικά χωρίς να εκμεταλεύεται και χωρίς να εξουσιάζει ο ένας τον άλλο.

φέρνοντας μάλιστα ως παράδειγμα μιας τέτοιας κοινωνίας τη Marinaleda, ένα χωριό 2.700 κατοίκων στην Ανδαλουσία της Ισπανίας. Βασικό λάθος. Αν ήμουν ανάρχας θα φρόντιζα να κρατήσω τη συζήτηση σε θεωρητικό επίπεδο, μιας και η εσχατολογία του αναρχισμού εδρεύει σε έναν λόγο που μετατοπίζεται από την ποίηση στη μεταφυσική, κερδίζοντας τις εντυπώσεις σε μια συζήτηση αλλά μη έχοντας καμμία σχέση με την πραγματικότητα. Η πρώτη παρατήρηση από την πλευρά μου είναι ότι η Marinaleda επιδοτείται σε ετήσια βάση από το Ισπανικό κράτος (πιθανότατα, κονδύλια της Ε.Ε.) με ποσό ύψους 325.000€ και άρα η όποια επιτυχία της έχει σε μεγάλο βαθμό να κάνει με αυτό που ο ανάρχας θα αποκαλούσε Καπιταλισμό. Σε αυτό ο ανάρχας απαντά

Τι θες να κάνουν, να μην τα πάρουν;

Κατανοητό: ο ανάρχας έχει μάθει να συμβιβάζεται με την εξάρτηση, συνειδητοποιούμενος πολιτικά σε ένα περιβάλλον συμβατότητας και ευδοκίμησης της ελλαδικής αριστεράς με τα ξένα και δανεικά κονδύλια, όπου αυτή κοιτούσε όχι να υλοποιήσει ένα εναλλακτικό μοντέλο αλλά να αρπάξει ό'τι μπορούσε από το υπάρχον, αναβάλλοντας την 'επανάσταση' για το μέλλον και αρκούμενη να καταγγέλλει τους χορηγούς της.
Αντιλαμβανόμενος την ασυνέπεια, ο ανάρχας προσπαθεί να αντεπιτεθεί ρωτώντας με πόσα € επιχορήγησης λαμβάνει από τους πλουτοκράτες η Χρυσή Αυγή. Ψάχνω και βρίσκω ότι η Χ.Α. έχει λάβει μόνο μια κομματική επιχορήγηση ύψους 323.624€ που είναι 1.376€ λιγότερα από αυτά που λαμβάνει η Marinaleda κάθε χρόνο. Σημειωτέον, ο ανάρχας καταθέτει ως επιχείρημα ότι η Marinaleda δεν είναι η μόνη που εισπράττει επιδοτήσεις αλλά το κάνουν κι άλλα ισπανικά χωριά, δίνοντας μόνος του επιπλέον αξία στη Χ.Α, η οποία δεν εισπράττει το πλαστικό χρήμα της Ε.Κ.Τ. ενώ το κάνουν όλα τα άλλα κόμματα.

Η επόμενη ερώτησή μου, μιας και ο ανάρχας φαίνεται να είναι υπερήφανος για το γεγονός ότι στη Marinaleda δεν υπάρχει αστυνομία (ή, ακριβέστερα, αστυνομικό τμήμα), αφορά το υποθετικό σενάριο να έφτανε στο χωριό κάποιος ξένος, οπλισμένος, ο οποίος θα διέπραττε π.χ. κάποιον βιασμό και θα έπιανε κάποιον όμηρο. Ποιος θα αντιμετώπιζε το περιστατικό; Ο ανάρχας απαντά

οι πολιτοφύλακες

δηλαδή ο φούρναρης, ο γαλατάς και ο μανάβης του χωριού, οπλισμένοι με όπλα που έχουν στο σπίτι τους (δεν γνωρίζω τι λένε οι εξ Αμερικής ανάρχες περί ελεύθερης οπλοφορίας, ξέρω όμως ότι συγκεντρώνει τα πυρά των λεγόμενων democrats) και συντονιζόμενοι από τον δήμαρχο με το σομπρέρο και τις σαγιονάρες. Στην προφανή γελοιότητα αυτής της εικόνας ο ανάρχας σημειώνει ότι ούτε τα ΕΚΑΜ αντιμετωπίζουν όλες τις περιπτώσεις ομηρείας επιτυχημένα και, εξάλλου, ότι ο ξένος εγκληματίας δεν μπορεί να χρεωθεί στη Marinaleda επειδή, χάρη σε

ειδική διαπαιδαγώγηση για τον σεξισμό

που το τοπικό σχολείο χορηγεί στους μικρούς μαθητές του, αυτοί αποκλείεται να γίνουν βιαστές μεγαλώνοντας. Ενδιαφέρον θα είχε εδώ να βλέπαμε τα στατιστικά των βιασμών σε πρώην χώρες του υπαρκτού Σοσιαλισμού, αλλά το προσπερνάμε μιας και, όπως φαίνεται, η Ισπανική αστυνομία περιπολεί στη Marinaleda κανονικότατα, ορμώμενη από αστυνομικά τμήματα διπλανών χωριών. Αλλά και καλείται σε περίπτωση ανάγκης, όπως για παράδειγμα ετούτη εδώ η κλοπή, που πιστοποιεί ότι το εκπαιδευτικό προσωπικό της Marinaleda (αυτοί οι πρωτομάστορες της σοσιαλιστικής ουτοπίας) αδυνατούν να απαλλάξουν τους 'κακούς' και 'άχρηστους μπάτσους' από την ύπαρξη και δράση του κοινού κλεφτρονιού. Η εξέλιξη του περιστατικού δείχνει ότι, ανάμεσα σε 2700 άτομα, η πολιτοφυλακή της Marinaleda δεν αποτρέπει τις κλοπές και ούτε ο δήμαρχος καταφέρνει να βρει τους δράστες, πόσο μάλλον να επιστρέψει τα κλοπιμαία.

Η τελευταία παρατήρησή μου έχει να κάνει με την πολιτική σκηνή του χωριού. Εδώ και 36 συναπτά έτη οι ψηφοφόροι της Marinaleda εκλέγουν ξανά και ξανά τον ίδιο δήμαρχο, ονόματι Juan Manuel Gordillo. Πως μπορεί η Χρυσή Αυγή να κατηγορείται ότι εφαρμόζει την 'χιτλερική Αρχή του Αρχηγού' έχοντας τον ίδιο πρόεδρο από το 1980, την ίδια στιγμή που η Marinaleda εκθειάζεται έχοντας τον ίδιο δήμαρχο από το 1979; Ο ανάρχας εξηγεί ότι, σε αντίθεση με τον Μιχαλολιάκο, το αξίωμα του Gordillo είναι

τυπικό

όπως τυπικές είναι και οι εκλογές που λαμβάνουν χώρα εκεί. Με λίγο ψάξιμο (πηγές 1, 2) πίσω από τα πρωτοσέλιδα του hipster αριστερισμού στα οποία η Marinaleda λανσάρεται ως η αναβαθμισμένη έκδοση της ανθρώπινης κοινωνίας, εντοπίζουμε καταρχήν την... αντιπολίτευση του χωριού. Ο Mariano Pradas, αρχηγός του τοπικού παραρτήματος του κεντροαριστερού PSOE έχει αρκετούς λόγους να κινείται πολύ επιφυλακτικά εντός της επικράτειας του Gordillo, λόγους που επεξηγεί:

"Η Marinaleda είναι μια διχασμένη πόλη. Ο Sánchez Gordillo έχει εργαστεί σκληρά ώστε να επιβεβαιώσει τον διχασμό της, χρησιμοποιώντας το δημοτικό συμβούλιο, τον τηλεοπτικό σταθμό, κ.ο.κ. Αν δεν είσαι με το μέρος του, αυτό σε κάνει δεξιό, σε κάνει φασίστα - και γίνεσαι στόχος επιθέσεων, προσβολών, εκφοβισμού."
Το πρώτο πράγμα που θα άλλαζαν, είπε, αν το PSOE έπαιρνε τον έλεγχο του συμβουλίου, θα ήταν να αποκαταστήσουν την ελευθερία της σκέψης και να αφήσουν τους ανθρώπους να παίρνουν τις δικές τους αποφάσεις, δίχως την πόλωση του να είσαι 'υπέρ' ή 'κατά' του δημάρχου. Θα σκέφτονταν ζητήματα σχετικά με τη λειτουργία του συνεταιρισμού, και ακολούθως, όλες τις άλλες πλευρές της Marinaleda του Gordillo.
Βεβαίως, είπε ο Pradas, διαθέτεις μια κρυφή ψηφοφορία και μια ελεύθερη ψήφο - αλλά είναι οι άλλες όψεις της ζωής στο χωριό που είναι αντιδημοκρατικές: ο κόσμος γνωρίζει αν είσαι με τον Gordillo ή όχι.
"Αν δεν είσαι φανατικός, ο κόσμος υποθέτει ότι είσαι της άλλης παράταξης". Και τα συμβούλια; "Αποτελούν μια επιδερμική έκφανση δημοκρατικότητας και μόνο. Όσοι δεν είναι Gordillistas δεν θα έκαναν τον κόπο να παρευρεθούν καν, και όσοι είναι, παρευρίσκονται κυρίως επειδή ξέρουν ότι αυτό θα τους βοηθήσει να δουλέψουν στον συνεταιρισμό". Δεν είναι διαφορετικό από την εποχή των caciques - των άτυπων εκβιασμών, της κατανομής εργασίας και χατηριών σε δεξιούς, είπε, με σοβαρό ύφος.
"Πολλοί ένιωσαν άβολα και έφυγαν προς την Estepa ή αλλού". Κατά το παρελθόν, είπε, στην πόρτα του σπιτιού της αδερφής του στο χωριό έχουν γραφτεί οι λέξεις "φασίστες" και "εγκληματίες". Ο ίδιος ο Pradas έχει χαρακτηριστεί φασίστας από τον Gordillo σε δημοτικά συμβούλια - το αυτοκίνητό του έχει βανδαλιστεί 'για πολιτικούς λόγους'. Οι κατηγορίες συνέχισαν. Κατά τη διάρκεια ενός επεισοδίου της σαββατιάτικης τηλεοπτικής εκπομπής του, ο δήμαρχος είπε ότι όποιος επιθυμεί να εορτάσει τη semana santa σε μια πομπή είναι φασίστας. "Πιστεύει ότι οι θρήσκοι πρέπει είναι φασίστες - προφανώς δεν μπορείς να είσαι αριστερός και θρήσκος. Μιλάει συνέχεια περί ελευθερίας, αλλά που είναι η θρησκευτική ελευθερία; Ούτε εγώ πολυπιστεύω προσωπικά, αλλά σέβομαι την παράδοση της semana santa".

Έπειτα προκύπτει ότι, εκτός του κεντροαριστερού PSOE που κερδίζει 2 έδρες από τις 11 του δημοτικού συμβουλίου της Marinaleda, στο χωριό έχει αποπειραθεί να πολιτευτεί και το χριστιανοδημοκρατικό PP, το οποίο εν έτει 1995 έστειλε κάποιο του στέλεχος ονόματι Javier Arenas να υποστηρίξει την υποψηφιότητα του κρεοπώλη της Marinaleda, με αποτέλεσμα να προπηλακιστεί από πλήθος χωρικών και να εκδιωχθεί κακήν-κακώς. Μιλάμε λοιπόν για "τυπικές εκλογές" σε ένα χωριό στο οποίο οι κεντροαριστεροί βαφτίζονται φασίστες και στοχοποιούνται, ενώ οι δεξιοί αισθάνονται τυχεροί αν δεν λιντσαριστούν. Ο ανάρχας υπεραμύνεται της δημοκρατικότητας του χωριού, λέγοντας

σε κανένα ολοκληρωτικό καθεστώς αποφάσεις δεν έπαιρναν οι χωρικοί

Απαντώ ότι, εν έτει 1995, ουδείς Ευρωπαίος αποκλειόταν από συμμετοχή σε εκλογές, όσοι χωρικοί κι αν το αποφάσιζαν. Εξάλλου και οι αριστεροί, μεταξύ άλλων, σκίζονται να μας πείσουν ότι η μοντερνική, βελτιωμένη 'δημοκρατία' δεν αφορά τη βούληση της πλειοψηφίας, αλλά τα 'δικαιώματα' της μειοψηφίας.
Όσο για τον "τυπικό" ρόλο του δημάρχου, προκύπτει ότι ο ΟΑΕΔ της Marinaleda βρίσκεται στο... διάδρομο του δημαρχείου, όπου οι κάτοικοι περιμένουν ώστε να συναντήσουν τον Gordillo και να τον παρακαλέσουν για την άδεια να εργαστούν στα χωράφια του αγροτικού συνεταιρισμού. Το αστυνομικό τμήμα βρίσκεται στο ίδιο μέρος, όπου οι κάτοικοι προστρέχουν στον ίδιο για να παραπονεθούν όταν πέφτουν θύματα κλοπής. Κάποιος δημοσιογράφος μαρτυρεί φραστική επίθεση του Φύρερ της Μαριναλέντας εναντίον της τηλεπαρουσιάστριας του τοπικού καναλιού, κάτι που συνέβη στον τηλεοπτικό αέρα ενώ η τελευταία του έπαιρνε συνέντευξη:

Μόλις πριν κλείσει τη συνέντευξη, η παρουσιάστρια θέλει να συζητήσει με το δήμαρχο περί του φεστιβάλ. Επίσης δικαιολογεί τυπικά τον εαυτό της στους τηλεθεατές για το γεγονός της μη-μετάδοσης των εορτασμών της χθεσινής ημέρας, επειδή το στούντιο έπρεπε να εκκενωθεί λόγω μιας επιδρομής ποντικιών. Η φτωχή γυναίκα καλύτερα να μην το ανέφερε, διότι ο δήμαρχος φαίνεται πραγματικά να χάνει τη ψυχραιμία του.
"Ναι, μιας και το αναφέρεις, είναι πραγματικά κρίμα που δεν έκανες εκπομπή εχθές. Θα μπορούσες, αλλά επέλεξες να μην το κάνεις." Η παρουσιάστρια κοκκινίζει και κομπιάζει: "Μα Χουάν Μανουέλ, στο δωμάτιο είχε γίνει επιδρομή ποντικιών: υπήρχαν ποντικοκούραδα στο γραφείο μου, κάτι που δεν είναι και τόσο υγιεινό."
"Ε και; Απλά φέρνεις καννα-δυο γάτες στο στούντιο και λύνουν το πρόβλημα σε 12 ώρες. Παρεμπιπτόντως, εγώ δεν βλέπω ποντίκια. Βλέπεις εσύ κάποιο ποντίκι; Δείξ' το μου!" Ο δήμαρχος έχει αναψοκοκκινήσει επίσης και χειρονομεί εντόνως. Η σοκαρισμένη παρουσιάστρια είναι εξαιρετικά αμήχανη με την κατάσταση που έχει δημιουργηθεί και προσπαθεί να υπερασπίσει τον εαυτό της: "Μα ποντικοκούραδα, Χουάν Μανουέλ..."
"Ποντικοκούραδα; Απλώς τα καθαρίζεις και συνεχίζεις την εργασία σου! Εξάλλου είναι μόνο ποντίκια. Θα ήταν διαφορετικά αν κυκλοφορούσαν ελεύθερες τίγρεις ή λιοντάρια, οπότε και θα κατανοούσα το γεγονός ότι δεν δούλεψες. Αλλά ποντίκια; Ποντίκια;!; Κάνε μου τη χάρη σε παρακαλώ!"
Προσέχω ότι το χείλι της παρουσιάστριας αρχίζει να τρέμει. Ένα δάκρυ κυλά στο μάγουλό της. Είναι σαφώς επηρεασμένη από την ευθεία επίθεση του δημάρχου, ζωντανά στο TV Marinaleda. Αναρωτιέμαι πόσοι άνθρωποι παρακολουθούν τον τοπικό τους τηλεοπτικό σταθμό αυτό το απόγευμα. Πρέπει να είναι δύσκολο να διατηρήσεις τη δημοσιογραφική σου ανεξαρτησία με το αφεντικό σου να κάθεται στην άλλη πλευρά του γραφείου.

Από όλα τα άπλυτα της Marinaleda αυτό το τελευταίο φαίνεται να ενοχλεί τον ανάρχα περισσότερο, κάνοντάς τον να απολογηθεί ότι τέτοια περιστατικά συμβαίνουν σε όλα τα χωριά αλλά δεν θα έπρεπε να συμβαίνουν εκεί, και πάντως

αν συμβαίνουν μόνο αυτά, πάλι καλά!

Αναρωτιέμαι πόσο εξοικειωμένος είναι ο ανάρχας με τη φημολογία περί 'αριστερού αφεντικού' και στη συνέχεια της συζήτησης προκύπτει ότι είτε δεν την ξέρει ή την αρνείται. Δεν έχει σημασία. Αφού τα δωράκια του καπιταλισμού συμβαίνουν παντού, αφού ληστείες και εγκλήματα συμβαίνουν παντού, αφού συγκεντρωτισμός, ολοκληρωτισμός, ημέτεροι, εξευτελισμοί εργοδοτών σε εργαζόμενους συμβαίνουν παντού, τότε ποιος δίνει ένα ποντικοκούραδο για κάποιο χωριό στην Ανδαλουσία;