Καββαδίας και Ελευθερίου

Ο Καββαδίας, ένας άνθρωπος τετράγωνος, που η ζωή αφήνει επάνω του ροδιές και μπαντιλίκια. Κρατάει το τσιγάρο σα να είναι μάσκα οξυγόνου σε εντατική, ρουφώντας καθώς μιλάει με ανακάτωμα στίχων και λέξεων. Φοράει τη γραβάτα διεκδικώντας τον τίτλο του γηγενούς, νομοταγούς πολίτη για χάρη της κάμερας, μην μπορώντας ωστόσο να κρύψει το περιπλάνημα του βλέμματος που σημαδεύει τους διαχυτικούς, τους παλαβούς και ονειροπαρμένους.
Ο Ελευθερίου, ένα ανθρωπάκι που φοράει το πουκάμισο κουμπωμένο στο λαιμό αλλά έξω από το παντελόνι, τα γυαλιά του εκ γενετής φύτουλα μπροστά από βλέμμα συμβατικά ευχάριστο και βαρετό, και μάτια που είναι μικροσκόπια λέξεων, που κάθεται στην καρέκλα με τον ειδικό τρόπο του άντρα που δεν έχει ιδρώσει στη ζωή του.

Ο Καββαδίας προϊόν μιας εποχής σκληρής αλλά ομαδικής, που πετάει είκοσι-είκοσι τα κορμιά επάνω στις λαμαρίνες και τα ξεραίνει στον ήλιο και τη βρώμα, αργά και σταθερά.
Ο Ελευθερίου προϊόν μιας εποχής χυδαίας, ατομιστικής, που αναθρέφει φτωχοδιάβολους με την οδηγία ότι αδικούνται, από την κούνια τους ακόμη, από δυνάστη αόρατο και πανταχού παρόντα.

Ο Καββαδίας γράφει ποίηση για τον εικοστό, τον τριακοστό και τον πεντηκοστό αιώνα.
Ο Ελευθερίου ράβει στιχουργικά κουστούμια για τον Κελαηδόνη, τον Κραουνάκη, τον Βαρδή και τον Μαρτάκη.

Η νέμεση του Καββαδία, τα αφροδίσια - χαρακτηριστικό το απόσπασμα όπου ο παλιός του πλοίου τα διαγιγνώσκει και καταπραΰνει στην καμπίνα του, που είναι η σαμανική καλύβα της κοινότητας. Φύσει ερωτικός και θέσει αμαρτωλός, διασκεδάζει την πρωτόλεια ικανότητα του αρσενικού να μετακινείται σε στεριές και θάλασσες - πριν την καταγγείλει ξανά και ξανά, ως πηγή των βασάνων και του κακού ψόφου όλων των αντρών. Διαβάζοντας Καββαδία, γράφεις ταυτόχρονα πτυχιακή με τίτλο "Η Τεστοστερόνη ως Κατάρα" για να πάρεις ντοκτορά στην ψυχολογία, την ανδρολογία, και την αχαρτογράφητη θαλασσινή κουλτούρα χιλιετηρίδων που ξεχύθηκε στην πρώιμη νεοελληνική ναυτιλιακή ιστορία, σηκώνοντας τον μεγαλύτερο εμπορικό στόλο του κόσμου.
Η νέμεση του Ελευθερίου, τα κουτσομπολιά που κυκλοφορούν γι αυτόν στους κοινωνικούς και καλλιτεχνικούς κύκλους. Είναι εξαιρετικά απίθανο να έχει κάνει ποτέ έρωτα στη ζωή του, τουλάχιστον με γυναίκα - όχι μόνο επειδή είναι μισιακός και κακάσχημος, αλλά και λόγω της θεωρίας την οποία υποστηρίζει δημοσίως και με απόλυτη βεβαιότητα, ότι "ο τρόμος της μοναξιάς σου δίνει τη δύναμη να αγαπήσεις". Η αγάπη του, άρα, πηγάζει από τρόμο και ο τρόμος, από την απόρριψη του εαυτού του (ίσως να μην τον έπαιζαν τα άλλα παιδάκια όταν ήταν μικρός;) Αν ο τρόμος της μοναξιάς νικούσε την αγάπη, ηλίθιε, τότε ο πρώτος ναυτικός και η γυναίκα του θα παρέμεναν αγρότες! Άσε που Ιλιάδα δεν θα υπήρχε, ούτε και Οδύσσεια - ρώτησες μήπως την Πηνελόπη; Αν ο Ορφέας άκουγε τον Ελευθερίου, τότε δεν θα τραβιόταν στον Άδη για να διεκδικήσει την Ευριδίκη - απλά θα τα 'φτιαχνε με την επόμενη για να μην είναι μόνος του.
Ανυπόφορος σε αυτόν το βαθμό σημαίνει ανέραστος. Καθώς εκτοξεύει τις μπούρδες του ανέραστου, η δημοσιογράφος που του παίρνει συνέντευξη κολλάει, χαλάει, και χρειάζεται δύο μήνες για να μπορέσει να ξανακάνει σεξ.

Αν, δε, λάβουμε υπ όψη μας και το πως έχει εκφραστεί ο Ελευθερίου για τον Καββαδία, ειδικά, και επί προσωπικού, και δι' αφορμή γελοία, τότε καταλαβαίνουμε ότι, εκτός όλων των άλλων, είναι και αυτό που λέμε, σκατόψυχος. Όχι σκατόψυχος ως αριστερός, αλλά αριστερός ως σκατόψυχος. Ο Ελευθερίου περιφρονεί τον Καββαδία που είναι γεννημένος στην μακρινή διασπορά, ενώ αυτός στο κέντρο του Αιγαίου. Δεν του συγχωρεί το γεγονός ότι έγραφε με το ψευδώνυμο 'Βαλχάλλας', ότι ξεπέρασε τον μαρξισμό όπως μια παιδική αρρώστια, και ότι συνέχισε να περιδιαβαίνει την υφήλιο ως ερωτικά ενεργός Έλληνας. Φθονεί δε τον Καββαδία ενστικτωδώς, όταν απαλλοτριώνει ξένες λέξεις και εκφράσεις κατά συρροή, μεταχειριζόμενός τις με άνεση την οποία ο δίχως πατρίδα προλετάριος δεν βλέπει ούτε στα πιο τρελά του όνειρα! Αλλά ο Ελευθερίου έχει την εξουσία να δικάζει τον Καββαδία από έδρας, λόγω της μαζικής αναγνώρισης που έχει λάβει επειδή ενεφάνη πρόωρος από μια ολόκληρη γενεά σκατόψυχων, οι οποίοι επέδραμαν στην ελλαδική τέχνη, την κατακυρίευσαν και την έπλασαν καθ' εικόνα, ομοίωση, και ουσία τους. Την διαβόητη Γενιά του Πολυτεχνείου.

 

 

Και τώρα λοιπόν, τι ζόρι τραβάμε εμείς και καθόμαστε νυχτιάτικα να επαινούμε τον έναν και να καταριόμαστε τον άλλο; Τι μας ενδιαφέρει, αφού στο κάτω-κάτω θα τους κρίνει η ιστορία. Λοιπόν, το θέμα είναι η τέχνη και ειδικότερα το πως αυτή πορεύεται μέσα στην ιστορία. Ξέρουμε ότι η καλή τέχνη δεν διακινείται ευρέως, σε αντίθεση με την χυδαία, φθηνή και ποταπή. Το ατύχημα με την μαζική κουλτούρα είναι ότι διαμορφώνεται από μαζική τέχνη. Για την οποία μαζική τέχνη οι γνωστοί-άγνωστοι έχουν φροντίσει να στήσουν ιδρύματα και γραμμές παραγωγής, όπου καρκινικές φιγούρες της μπροόδου ασκούν το λογοτεχνικό και μουσικοτεχνικό χαμαλίκι σε δωδεκάωρη βάρδια, για όλη τους τη ζωή, και αμείβονται γι αυτό με δόξα και χρήμα.
Έτσι, φτάνουμε στην απόλυτη αντίθεση όπου ο Καββαδίας (των τριών ποιητικών συλλογών και των τριών πεζών διηγημάτων) παραμένει ουσιαστικά άγνωστος, και αρχίζει να αναγνωρίζεται μόνο αφού πεθάνει το 1975 (και αυτό εξαιτίας του περάσματός του από το ΚΚΕ, αφού γλυκοχάραζε η εποχή των λαμπρών μνημοσύνων σε νεκρούς 'αγωνιστές') - τον ίδιο καιρό που ο Ελευθερίου (των εικοσιεφτά ποιητικών συλλογών και είκοσι πεζών) συνεργάζεται με άπαντες τους μουσικοσυνθέτες του Πολυτεχνείου, δρέπωντας και τις ανάλογες δάφνες.
Ο λογοτεχνικός οχετός του Ελευθερίου, που περιλαμβάνει πεντακόσα (!) τόσα τραγούδια να αντηχούν από μπουζουκτσίδικα και τρατζιστοράκια, θα διαμορφώσει καθοριστικά τις ώρες μουσικής αναψυχής του ελλαδίτη, τις ιδέες που λαμβάνει καθώς διασκεδάζει, όταν η σκέψη είναι περισσότερο δεκτική και τα κριτήρια χαλαρωμένα. Και θα ανδρώσει τον φιλελέφτ ιδιώτη που θα ψηφίζει ΠΑΣΟΚ για 20 χρόνια και ΝΔ για άλλα τόσα, τον πανάξιο κληρονόμο και αποδέκτη του "Μαζί τα φάγαμε", του "Ξένοι εργάτες αδέρφια μας" και του "Ό'τι φάμε, ό'τι πιούμε και (το κυριότερο) ό'τι αρπάξει ο κώλος μας".

 

Τάδε έφη Ελευθερίου:

(Ερωτικό μυθιστόρημα) το πιο δύσκολο πράγμα είναι... αλλά είναι πολύ δύσκολο... με το χέρι στην καρδιά λες, παναγία μου και χριστέ μου αν υπάρχεις, δώσ' μου λίγη δύναμη να γράψω δυο-τρεις σελίδες... έχω αρχίσει... είμαι στο μέσον και έχω και σημειώσεις για το τέλος... αλλά θα έχει αίσιον τέλος... ε βέβαια για να πουλήσουμε κιόλας... πρέπει να δώσουμε μεγαλύτερη χαρά στον κόσμο...

Τάδε έφη Καββαδίας:

Κι εγώ, που μόνον εταιρών εγνώριζα κορμιά
κι είχα μιαν άβουλη ψυχή δαρμένη απ' τα πελάη
μπροστά της εξανάβρισκα την παιδική χαρά
και, σαν προφήτη, εκστατικός την άκουα να μιλάει.