Πράξη Πίστης

Η νουβελέτα Πράξη Πίστης (An Act of Faith) του Καναδού συγγραφέα Γκάλαντ Έλφλαντσον δημοσιεύτηκε το 1982 σε μια ανθολογία ιστοριών φαντασίας ονόματι Hecate’s Cauldron (με θεματολογία γύρω από τη μαγεία και τις μάγισσες) και πέρασε 'στα ψιλά', δεδομένου του ότι κανείς δεν ασχολείται με αυτή στο αγγλόφωνο διαδίκτυο και ούτε ο ίδιος ο συγγραφέας την αναφέρει σε μια ή δύο συνεντεύξεις του που έχουν κατά καιρούς δημοσιευθεί. Το διήγημα βρέθηκε υποψήφιο για το -μάλλον ασήμαντο- βραβείο Balrog του 1983 στην κατηγορία short fiction και... αυτό είναι όλο. Το ότι εμείς από την άλλη άκρη της Γης, τρεις και πλέον δεκαετίες μετά ασχολούμαστε με την Πράξη Πίστης, έχει φυσικά να κάνει με την ελληνική μετάφραση του Γιώργου Μπαλάνου και την συμπερίληψή της από τον ίδιο στο δωδέκατο τεύχος της σειράς επιστημονικής φαντασίας των εκδόσεων Ωρόρα*, περισσότερο όμως οφείλεται στην πλημμυρίδα ιστορικής πληροφορίας που προξένησε η απώλεια του ελέγχου της ροής της από την Εκκλησία ο οποίος, τουλάχιστο στη χώρα μας και μέχρι πριν λίγες δεκαετίες, ήταν σχεδόν απόλυτος. Η Πράξη Πίστης διανθίζει την απαγορευμένη αυτή Ιστορία που έφτανε, για πρώτη φορά στα τέλη του 20ου αιώνα, ένα νεαρό αλλά και υποψιασμένο ελληνικό αναγνωστικό κοινό.

Η Πράξη Πίστης είναι μια αξέχαστη ιστορία εκδίκησης, όπως λέει και ο Γιώργος Μπαλάνος στην εισαγωγή του. Πρόκειται για ένα, αν μη τι άλλο, αντικληρικαλικό έργο, τραχύ και ψυχρό όπως οι χιονισμένες του πλαγιές, πραγματευόμενο μια σκοπίμως υποβαθμισμένη ιστορική συγκυρία, με τις κοφτές φράσεις των πρωταγωνιστών του να αντηχούν τις σιωπηλές κραυγές ενός (ακόμη) θρησκευτικού έθους που χτυπήθηκε οργανωμένα και κατεστάλει βιαίως. Του Οντινισμού, ο οποίος διατήρησε εντός του στοιχεία της παλαιολιθικής σαμανικής αρκτολατρείας (σχετικής με την τεκνοποιία και τη μητρότητα) τα ίδια στοιχεία που, διαμέσου της Ευρώπης, διατηρήθηκαν και στη δική μας λατρεία της Αρτέμιδος (Βραυρώνα, Κυρήνη). Βλέπετε, η Πράξη Πίστης μπορεί να είναι ένα λογοτεχνικά φτωχό διήγημα με μαγισούλες, αλλά μπορεί να είναι και ένα εξαιρετικά μελετημένο και ουσιαστικό ιστορικό μυθιστόρημα.

Η Artio, κελτική θεά των αρκούδων, προσφέρει φρούτα σε αρκούδα.
Χάλκινο αναθηματικό γλυπτό από το Muri της Ελβετίας, 2ος αι. μαχχ.

Ο Olaf Tryggvason ήταν Νορβηγός βίκινγκ του τέλους του 10ου αιώνα. Ο Adam της Βρέμης (11ος αι.) τον αναφέρει ως μάλλον ασήμαντο οπλαρχηγό με όχι και τόσο λαοφιλή δράση. Η παλαιότερη λεπτομερής βιογραφία του εμφανίζεται τέλη 12ου αι. υπό τον τίτλο Olafs Saga Tryggvasonar. Ο συγγραφέας Oddr Snorrason, Ισλανδός βενεδικτίνος μοναχός, προσπάθησε να κατασκευάσει έναν Καρλομάγνο της Σκανδιναβίας με αποτέλεσμα να προκαλεί φρίκη στον αναγνώστη με τις απίστευτες καφρίλες του ήρωά του. Ο Tryggvason του Snorrason αφού λεηλάτησε τις βόρειες θάλασσες για κάποιο καιρό ως βίκινγκ, είδε όνειρο και ταξίδευσε στη χώρα μας όπου κατηχήθηκε, έπειτα στη Βρετανία για να βαπτιστεί και -σε διάστημα πέντε ετών- να εκχριστιανίσει την Ισλανδία, τη Γροιλανδία, τις νήσους Όρκνεϊ και Φερόε και ολόκληρη την παράκτια Νορβηγία. Μέχρι οι ειδωλολάτρες να τον κυνηγήσουν αλλά να τους ξεφύγει και να πάει να... αγιάσει στα Ιεροσόλυμα. Μπροστά σε τέτοια παραμύθια η Πράξη Πίστης μοιάζει με ρεπορτάζ του Bloomberg, αλλά δεν έχει και τόση σημασία: η ιστορία είναι γεμάτη τυχοδιώκτες που, υπό κανονικές συνθήκες, λησμονούνταν γρήγορα από φίλους και εχθρούς. Στην εποχή του εκχριστιανισμού όμως μπορούσαν να ανέβουν (ή, αν καθυστερούσαν εκατό ή διακόσια χρόνια να ανέβουν, να τους ανεβάσουν) στο τρένο της νέας τάξης πραγμάτων, για να γίνουν πολέμαρχοι, ηγεμόνες και γενάρχες του νέου, χριστιανικού φολκλόρ.

Ο Galad Elflandsson, τέλος, δεν κατάφερε να εδραιώσει μια -ερασιτεχνική έστω, αλλά πάντως συνεχόμενη- συγγραφική παραγωγή, μπλέκοντας με έναν αδιάφορο εκδότη και στερεύοντας από οικονομικούς πόρους γύρω στο 1987, όταν έγραψε και το τελευταίο του διήγημα. Μαθαίνουμε ότι ένα σοβαρό ατύχημα της γυναίκας του τον ανάγκασε να μετακομίσει από τον Καναδά στο Φοίνιξ της Αριζόνα, όπου και διατηρεί βιβλιοπωλείο. Από την άλλη άκρη της Γης και μερικές δεκαετίες μετά, του ευχόμαστε ό,τι καλύτερο.

Πράξη Πίστης

* Τεύχος που κυκλοφόρησε το 1989 υπό τον τίτλο Ιστορίες Ηρωικής Φαντασίας και βρισκόταν διαθέσιμο -με εξακόσιες δραχμές- σε περίπτερα και βιβλιοπωλεία. Η Πράξη Πίστης έκλεινε την ανθολογία, μετά τους Φρύνους του Γκρίμμερντεηλ (Toads of Grimmerdale) της Αντρέ Νόρτον και τον Λαό του Σκοταδιού (People of the Dark) του Ρόμπερτ Χάουαρντ.